Και γιοφύρια θα φτιάξουμε και γυναίκες θα σας φέρουμε

«Και τα πρόστιμα θα μειώσουμε και 440.000 θέσεις απασχόλησης θα φτιάξουμε και τα αυτοκίνητα θα γίνουν φθηνότερα και τους μισθούς των στρατιωτικών θα αποκαταστήσουμε και τα άτομα με αναπηρία θα ανακτήσουν το ΕΚΑΣ και οι ανασφάλιστοι θα έχουν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και το ρεύμα θα είναι φθηνότερο όταν θα έχει αιθαλομίχλη και… και… και…».

Και ποιος ξέρει τι άλλο θα ακούσουμε μέχρι να στηθούν οι κάλπες. Συστηματικά πλέον, η κυβέρνηση διαρρέει «θετικές ειδήσεις», οι οποίες, όσο θα πλησιάζουμε προς την άνοιξη, θα γίνονται ολοένα και περισσότερες. Η μοιρασιά του πρωτογενούς πλεονάσματος έχει ξεκινήσει πριν καλά – καλά μάθουμε ποιο είναι αυτό το πλεόνασμα. Πριν καν ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με την τρόικα, προκειμένου να πληροφορηθούμε αν θα υπάρξουν πρόσθετα μέτρα για να κλείσει ο προϋπολογισμός του 2014 ή όχι. Πριν καν αποφανθεί η Eurostat για το ύψος του πρωτογενούς πλεονάσματος. Είναι όμως τα πράγματα τόσο… ρόδινα όσο τα εμφανίζει το Μέγαρο Μαξίμου; Μια προσεκτικότερη ματιά στις «παροχές» που έχουν ήδη ανακοινωθεί, αποδεικνύει ότι πρόκειται για μέτρα τα οποία:
1 Είτε είναι εξαιρετικά περιορισμένου βεληνεκούς (π.χ. κατάργηση ηλικιακού κριτηρίου για τη χορήγηση του ΕΚΑΣ σε άτομα με αναπηρία άνω του 80%, ασφαλιστική κάλυψη για θέματα υγείας σε ανασφάλιστους) και ως εκ τούτου κοστίζουν λίγο
2 Είτε είναι μέτρα περιορισμένης διάρκειας, τα οποία χρηματοδοτούνται με κοινοτικά κονδύλια και όχι με εθνικούς πόρους (βλέπε 440 χιλιάδες ευκαιρίες απασχόλησης).
3Είτε είναι παρεμβάσεις που δεν πρόκειται να εφαρμοστούν στην πράξη (π.χ. φθηνό ρεύμα τις ημέρες με αιθαλομίχλη).
4 Είτε είναι παρεμβάσεις οι οποίες, ναι μεν έχουν κόστος για τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά όχι της τρέχουσας χρονιάς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, οι εξαγγελίες για μειώσεις στη φορολογία των αυτοκινήτων, οι οποίες θα αγγίξουν τον προϋπολογισμό είτε του 2015 είτε του 2016.

Οι αριθμοί
Πολλά περιθώρια δεν υπάρχουν, κάτι που φαίνεται από τους ίδιους αριθμούς. Ας πάρουμε την πιο αισιόδοξη εκδοχή. Αυτήν που αρχικά διέρρευσε στα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία «ανώτατος παράγοντας του υπουργείου Οικονομικών» και στη συνέχεια συμμερίστηκε σε ομιλία του ακόμη και ο πρωθυπουργός: «Το πρωτογενές πλεόνασμα θα διαμορφωθεί στο ένα δισεκατομμύριο ευρώ».
Με πρωτογενές πλεόνασμα ένα δισ. ευρώ, το υπουργείο Οικονομικών αποκτά τη δυνατότητα να διαθέσει 700 εκατ. ευρώ (το 70% του πρωτογενούς πλεονάσματος). Αυτομάτως, τα 500 εκατ. ευρώ θα πρέπει να διατεθούν για τους ένστολους. Δεν πρόκειται για παροχή. Πρόκειται για συμμόρφωση στην απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Τι απομένει; Περίπου 200 εκατ. ευρώ. Αν αφαιρεθούν και τα 40 εκατ. ευρώ που έχουμε δεσμεύσει – και πάλι από το πρωτογενές πλεόνασμα για να χρηματοδοτήσουμε τη μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος για τις ημέρες που υπάρχει αιθαλομίχλη (υπάρξει – δεν υπάρξει, το κονδύλι είναι δεσμευμένο) πέφτουμε ακόμη πιο χαμηλά, στα 160 εκατ. ευρώ. Αν αφαιρεθούν και κάτι… ψιλοπαροχές του υπουργείου Εργασίας (περισσότερα επιδόματα ανεργίας στους ελεύθερους επαγγελματίες, χορήγηση ΕΚΑΣ σε ανάπηρους με ποσοστό αναπηρίας άνω του 80%, υγειονομική περίθαλψη σε ανασφάλιστους), πρακτικά τι απομένει να μοιραστεί; Περίπου 150 εκατ. ευρώ στην καλύτερη. Και αν λάβουμε υπόψη ότι η χώρα έχει 25% του πληθυσμού της κάτω από το όριο της φτώχειας (δηλαδή 2,5 εκατομμύρια Έλληνες), το κονδύλι που μας απομένει για να μοιραστεί περιορίζεται στα… 4-5 ευρώ τον μήνα για κάθε φτωχό.. Αγοράζεις ψήφο (ή έστω εξασφαλίζεις διαχειρίσιμη ήττα) με αυτές τις παροχές; Αυτονόητη η απάντηση. Γι’ αυτό και η κυβέρνηση το έχει ρίξει στην… επικοινωνία.
1ο επικοινωνιακό τρικ:
Έρχονται 440.000 θέσεις απασχόλησης
Η επίσκεψη του πρωθυπουργού στο υπουργείο Εργασίας αποτέλεσε μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία για να φανεί ότι η κυβέρνηση έχει πρόγραμμα για να καταπολεμήσει την ανεργία. Άθροισε ο Αντώνης Σαμαράς τις ευκαιρίες απασχόλησης από τα προγράμματα που έχουν ήδη εξαγγελθεί και κατέληξε στον αριθμό 440.000. Αυτές οι ευκαιρίες απασχόλησης θα χρηματοδοτηθούν με 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ, ποσό το οποίο θα βρεθεί από τα κοινοτικά κονδύλια, δηλαδή το τωρινό και το επόμενο ΕΣΠΑ. Είναι εύκολο οι «ευκαιρίες απασχόλησης» να βαφτιστούν επικοινωνιακά «θέσεις εργασίας». Δεν είναι έτσι όμως. Αν… σκαλίσεις το περιεχόμενο των ανακοινώσεων, διαπιστώνεις ότι:
1 Περίπου 90.000 από τους 440.000 θα πιάσουν δουλειά σε δήμους και άλλους φορείς του Δημοσίου μέσω του προγράμματος κοινωνικής απασχόλησης. Ήδη, απασχολούνται στο Δημόσιο περίπου 60.000 μέσω του προγράμματος που εξασφαλίζει δουλειά για 5-6 μήνες με 490 ευρώ καθαρά. Τι θα συμβεί; Θα φύγουν οι τωρινοί και θα έρθουν οι επόμενοι. Και μόλις φύγουν και οι επόμενοι, θα έρθουν οι μεθεπόμενοι, καθώς το πρόγραμμα είναι προγραμματισμένο να «τρέξει» μέσα στη 2ετία 2014-2015. Τελικώς, κανένας από τους 90.000 δεν θα βρει μόνιμη δουλειά, καθώς το Δημόσιο δεν μπορεί να προσλάβει. Άρα, πρόκειται για μέτρο ανακούφισης και όχι για δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
2 Το μεγαλύτερο κομμάτι του προγράμματος – περίπου 230.000 άτομα – αφορά προγράμματα μαθητείας και κατάρτισης για νέους ηλικίας κάτω των 24 ετών. Θα επιδοτηθεί ένας νέος με ένα ποσό για να πάει σε ένα ΙΕΚ και να αποκτήσει κάποια γνώση ή θα επιδοτηθεί μια επιχείρηση για να απασχολήσει κάποιον νέο σε μια θέση απασχόλησης. Τελειώνει η επιδότηση, τελειώνει και η μαθητεία. Χρήσιμη μεν για έναν νέο που δεν δουλεύει, δεν σπουδάζει, δεν επιμορφώνεται, αλλά δεν είναι δουλειά.
3 Οι περισσότερες ελπίδες για πραγματικές θέσεις εργασίας εδράζονται στο πρόγραμμα επιδότησης των επιχειρήσεων προκειμένου αυτές να προσλάβουν ανέργους ηλικίας άνω των 30 ετών. Στην πραγματικότητα, οι επιχειρήσεις θα εισπράττουν 450 ευρώ τον μήνα για να χρηματοδοτήσουν τον μισθό ενός ανέργου και τις ασφαλιστικές του εισφορές. Αυτό θα διαρκέσει για 12 μήνες. Θα μείνει μετά ο εργαζόμενος στη δουλειά ή θα φύγει μαζί με την επιδότηση; Θα φανεί στην πράξη.
Στις καλύτερες εποχές (π.χ. 2004, έτος Ολυμπιακών Αγώνων) η ελληνική αγορά εργασίας δημιουργούσε 40.000-50.000 θέσεις εργασίας. Με μηδενική ανάπτυξη το 2014, παραμένει αναπάντητο το ερώτημα για το αν θα συγκρατηθεί η ανεργία σε αυτά τα επίπεδα ή αν θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία. Όσο για το πρόγραμμα των 440.000 ευκαιριών απασχόλησης, ήδη ο επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ Σάββας Ρομπόλης έχει εκτιμήσει ότι θα δημιουργήσει το πολύ 25.000-30.000 πραγματικές θέσεις εργασίας μέσα στην επόμενη 2ετία. Η συνταγή των «ευκαιριών απασχόλησης» έχει δοκιμαστεί και σε άλλες χώρες στο εξωτερικό, όπως για παράδειγμα στη Γαλλία, η οποία έχει προφανώς μικρότερο πρόβλημα ανεργίας από ό,τι η Ελλάδα. Η συνταγή δεν έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα καθώς οι άνεργοι αντιλήφθηκαν πολύ γρήγορα ότι επρόκειτο για «ασπιρίνη». Σε πολιτικό επίπεδο, καταγράφηκε μια ακόμη άνοδος της Ακροδεξιάς…
2ο επικοινωνιακό τρικ:
Θα μειωθούν οι φόροι στα αυτοκίνητα
Άλλη μια μεγάλη αγάπη του Έλληνα που κοστίζει πολιτικά είναι το αυτοκίνητο. Τι πιο εύκολο λοιπόν από το να διαρρεύσει ένα επιτελείο ότι θα μειώσει τον φόρο πολυτελείας (που σημαίνει ότι θα γίνουν φθηνότερα τα ακριβά αυτοκίνητα), ότι θα «κουρέψει» κατά 30% τον φόρο πολυτελούς διαβίωσης (που σημαίνει ότι θα ωφεληθούν όσοι εξακολουθούν να κυκλοφορούν με δίλιτρα αυτοκίνητα) και ότι θα μειωθούν τα τεκμήρια διαβίωσης. «Εύκολη» παροχή καθώς οι συνέπειές της στον κρατικό προϋπολογισμό χάνονται στο βάθος του χρόνου. Και να γιατί:
1 Τα τεκμήρια θα ισχύσουν κανονικά για το 2014 και οι επιπτώσεις θα φανούν στη φορολογική δήλωση του 2015 και όχι νωρίτερα. Αν λοιπόν μειωθούν τα τεκμήρια από την 1.1.2015, οι επιπτώσεις θα φανούν στη φορολογική δήλωση που θα υποβληθεί τον Ιούνιο του 2016.
2 Ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης που πλήρωσαν οι ιδιοκτήτες δίλιτρων αυτοκινήτων μέχρι και την τελευταία ημέρα του Ιανουαρίου, αφορούσε το 2012. Ο φόρος του 2013 θα πληρωθεί με το εκκαθαριστικό της εφορίας του Ιουνίου 2014. Αντίστοιχα, ο φόρος του 2014 – ο οποίος ήδη χρεώνεται σε όσους έχουν δίλιτρο αυτοκίνητο σε κυκλοφορία – θα πληρωθεί με το εκκαθαριστικό του 2015. Άρα η «παροχή» αφορά μια ελάφρυνση που θα φανεί με το εκκαθαριστικό του 2016.
3 Το λεγόμενο «ολλανδικό μοντέλο» (υπολογισμός των τελών κυκλοφορίας με το χιλιόμετρο) δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη ούτε στην Ολλανδία. Διότι, για να εφοδιάσεις οκτώ εκατομμύρια αυτοκίνητα με συσκευές GPS, αφενός απαιτεί πολύ χρόνο και αφετέρου τεράστια δαπάνη. Πόσο κοστίζει μια συσκευή GPS; 100 ευρώ; Θα υποστεί δηλαδή το σύστημα (και κατά πάσα πιθανότητα οι οδηγοί) μια δαπάνη της τάξεως των 800 εκατομμυρίων ευρώ, μόνο και μόνο για να αλλάξει ο τρόπος υπολογισμού των τελών; Να σημειωθεί ότι τέτοιο σύστημα υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο.
3ο επικοινωνιακό τρικ:
Μείωση προστίμων με… εντολή Σαμαρά
Τα υπέρογκα πρόστιμα που ψηφίστηκαν τον περασμένο Ιούλιο και από τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά, επιβλήθηκαν με εντολή της τρόικας. Και επιβλήθηκαν διότι πάνω σε αυτά τα πρόστιμα στηρίζεται το νέο «ελεγκτικό δόγμα» του υπουργείου Οικονομικών. «Όλοι πρέπει να κάνουν δήλωση». Και επειδή ακριβώς τα πρόστιμα είναι καθ’ υπόδειξη των δανειστών, μην περιμένετε να καταργηθούν. Τι θα συμβεί; Θα υποστούν ένα… ρεκτιφιέ. Θα φύγουν από τη μέση (εν μέρει) τα εξωπραγματικά. Δηλαδή, να καθυστερεί ένας επαγγελματίας για μια ημέρα να υποβάλει μια δήλωση ΦΠΑ επειδή ο λογιστής του εισήχθη κατεπειγόντως στο νοσοκομείο και την ίδια στιγμή αυτός να φορτώνεται με πρόστιμο 1.000 ευρώ, ακόμη και αν πρέπει να αποδώσει ΦΠΑ 50 ή 100 ευρώ. Και όταν λέμε εν μέρει, να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι: το πρόστιμο των 1.000 ευρώ για κάποιον που τηρεί βιβλία β’ κατηγορίας (απλογραφικά, όπως τα λένε), θα περιοριστεί στα 500 ευρώ και το πρόστιμο των 2.500 ευρώ στα 1.250 ευρώ.
Κατά τα λοιπά, το υπουργείο Οικονομικών διά της Γενικής Γραμματείας Εσόδων, θα επιδιώξει μέσα από εγκυκλίους να ερμηνεύσει διαφορετικά διατάξεις του νόμου που έχουν εξοργίσει τους επιχειρηματίες και τους λογιστές τους. Παράδειγμα; Οι τροποποιητικές δηλώσεις. Θα ερμηνευτεί ότι σε αυτές δεν θα επιβάλλεται πρόστιμο. Αντίστοιχα, θα δοθεί διαφορετική ερμηνεία στον τρόπο υπολογισμού των προστίμων και των προσαυξήσεων που επιβάλλονται σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής των φόρων, έτσι ώστε η επιβάρυνση να μην αγγίζει το εξωπραγματικό 19,8% σε ετήσια βάση.
4ο επικοινωνιακό τρικ:
«Φθηνές παροχές», πομπώδεις δηλώσεις
Και επιδόματα ανεργίας στους μακροχρόνια ανέργους και επιδόματα ανεργίας στους επαγγελματίες που έκλεισαν γραφεία και καταστήματα και ΕΚΑΣ χωρίς όριο ηλικίας και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και θεώρηση βιβλιαρίων υγείας για ανέργους. Σε όσους δεν γνωρίζουν, ακούγονται εντυπωσιακές παροχές. Στην πράξη, προκύπτει ότι αφορούν ελάχιστους.
1 Το επίδομα μακροχρόνιας ανεργίας θα το εισπράξουν το πολύ 18.000 περισσότεροι άνθρωποι σε σχέση με το 2013 λόγω αυστηρότατων προϋποθέσεων χορήγησης. Την ίδια ώρα, οι δικαιούχοι του επιδόματος τακτικής ανεργίας θα γίνονται ολοένα και λιγότεροι.
2 Οι επαγγελματίες που εισπράττουν επίδομα ανεργίας, είναι το πολύ 4.000. Θα γίνουν, υποτίθεται, περισσότεροι επειδή άλλαξε ένα από τα προαπαιτούμενα: για να δοθεί επίδομα σε αυτόν που έχει κλείσει την επιχείρησή του, δεν θα απαιτείται πλέον να έχουν εξοφληθεί (!) τα χρέη προς το ασφαλιστικό ταμείο. Θα αρκεί να έχει υπαχθεί ο ενδιαφερόμενος σε ρύθμιση. Τώρα, πώς θα υπαχθεί σε ρύθμιση όταν ο ΟΑΕΕ, για να σε εντάξει, απαιτεί φορολογική ενημερότητα, είναι άλλης τάξεως ζήτημα.
3 Ο μνημονιακός νόμος ορίζει ότι για να πάρει κάποιος ΕΚΑΣ πρέπει να έχει συμπληρώσει το 65ο έτος της ηλικίας του. Έτσι, ακόμη και ανάπηροι βρέθηκαν να χάνουν το μισό εισόδημά τους. Κάνει μια υποχώρηση η κυβέρνηση και θα επιστρέψει το ΕΚΑΣ τουλάχιστον σε αυτούς που έχουν αναπηρία άνω του 80%. Το προφανές εμφανίζεται ως παροχή.
4Ως παροχές εμφανίζονται και οι παρατάσεις προγραμμάτων που προβλέπουν τη θεώρηση του βιβλιαρίου υγείας των ανέργων με λιγότερα από 100 ένσημα (και συγκεκριμένα 50 ένσημα). Ίσχυε και πέρυσι, θα ισχύσει και φέτος.
5ο επικοινωνιακό τρικ:
Ίδιες παροχές εξαγγέλλονται από διαφορετικά πρόσωπα
Ο πρωθυπουργός και ο αρχηγός του ΠΑΣΟΚ είχαν εξαγγείλει την αύξηση του ακατάσχετου των μισθών από τα 1.000 ευρώ στα 1.500 ευρώ πριν από δύο μήνες. Επανέλαβε την εξαγγελία ο υφυπουργός Οικονομικών και το θέμα επανήλθε στο προσκήνιο. Το ίδιο έγινε και με το πρόγραμμα Youth Guarantee: το εξήγγειλε προ μηνός ο υπουργός Εργασίας, βγήκε και ο πρωθυπουργός να το επαναλάβει για να ξαναγίνει θόρυβος γύρω από το ίδιο θέμα.
Το Ποντίκι