ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ 5 ΔΙΣ. € ΓΙΑ ΤΟΝ GREEK STREAM

(Σαβ. 11/4/15 -14:41)

Του  ΓΙΑΝΝΗ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ*

Αν ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας ήθελε με την επίσκεψή του στη Μόσχα να αλλάξει τον ρου των εξελίξεων και την πορεία των πραγμάτων σχετικά με τον ρόλο της Ελλάδας στο διεθνές πεδίο και τη τύχη του «ελληνικού οικονομικού προβλήματος», μάλλον κατάφερε να πετύχει ένα σημαντικό βήμα στην ντυμένη με ανοιξιάτικη λιακάδα ρωσική πρωτεύουσα.

Από τη συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν περίμενε και ούτε έθεσε θέμα δανείου και απευθείας οικονομικής βοήθειας για το χρέος – αυτό όντως πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της Ευρωζώνης από τη στιγμή που η στρατηγική επιλογή δεν οδηγεί έξω από αυτή. Φαίνεται όμως ότι δρομολόγησε μια κρίσιμη, ίσως καίριας σημασίας ενεργειακή συμφωνία, που πιθανόν θα φέρει στα ταμεία της χώρας, ίσως και εντός ολίγων εβδομάδων, ένα ποσό κοντά στα 5 δις. Ευρώ!.

Πρόκειται για τη συμφωνία σύνδεση μέσω του ελληνικού εδάφους του αγωγού φυσικού αερίου που αυτή την ώρα φτάνει μέχρι την Τουρκία – ο λεγόμενος Turkish Stream- με τα Δυτικά Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη. Εφόσον η συμφωνία προχωρήσει όπως έχει σχεδιαστεί από τις δύο πλευρές –με αρχιτέκτονα από την ελληνική κυβέρνηση τον υπουργό Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη- θα είναι ίσως το μεγαλύτερο ενεργειακό deal των τελευταίων πολλών ετών στην ευρύτερη περιοχή.

Οι σχετικές προετοιμασίες είναι πολύ προχωρημένες και, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, τόσο από την ελληνική κυβέρνηση όσο και από τη ρωσική πλευρά έχουν ληφθεί όλα τα δεδομένα υπόψη, κυρίως δε η ευρωπαϊκή νομοθεσία και οι σχετικοί περιορισμοί ώστε να μην υπάρξει καμίας χρονοτριβή. Κυβερνητικές πηγές κάνουν μάλιστα λόγο για καταβολή των χρημάτων το αμέσως επόμενο διάστημα, με την έκδοση ενός ειδικού ομολόγου έναντι των εκτιμώμενων κερδών περίπου της πρώτης δεκαετίας από τη λειτουργία του αγωγού, αντιμετωπίζοντας τη χρηματοδοτική ανάσα που παίρνει έτσι η Αθήνα ως ένα τεράστιο ατού της ελληνική πλευράς έναντι των ασφυκτικών πιέσεων που δέχεται από τους δανειστές και των βασανιστικών διαπραγματεύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη.  

Είναι ενδεικτικό άλλωστε ότι τόσο ο κ. Τσίπρας όσο και ο κ. Πούτιν μίλησαν ανοιχτά –ο δεύτερος με ιδιαίτερη θέρμη- για προκαταβολή από τη ρωσική πλευρά προς την Ελλάδα. Ο κ. Πούτιν είπε και δημοσίως ότι διερευνάται η «δυνατότητα άμεσης προκαταβολής μελλοντικών κερδών και αποπληρωμής από την έναρξη της λειτουργίας του αγωγού», ενώ μίλησε και για «μεγάλα κέρδη πολλών εκατομμυρίων ευρώ ετησίως από τη διαμετακόμιση του αερίου».

Η συμφωνία είναι όντως πολύ μεγάλη, με τεράστιες γεωπολιτικές προεκτάσεις, πέραν της οικονομικής πτυχής και έχει το δικό της ειδικό βάρος. Και αυτό γιατί η Ρωσία απαντά με αυτό τον τρόπο στην προσπάθεια της Δύσης να την απομονώσει παντοιοτρόπως διοχετεύοντας τεράστιες ποσότητες φυσικού αερίου μέσω ενός νέου δρόμου, σε αντικατάσταση όσων χάνει από την κρίση στην Ουκρανία και τους εκεί περιορισμούς και εμπόδια.

Αποκτά δηλαδή τον ενεργειακό έλεγχο στα Δυτικά Βαλκάνια και ενισχύει τον ρόλο της στην Κεντρική Ευρώπη, καθιστώντας προβληματική οποιαδήποτε ευρωπαϊκή στρατηγική εναντίον της. Και βέβαια όλα αυτά σε μια εξαιρετική δύσκολη περίοδο για τη Μόσχα.

ΤΙ ΠΗΡΕ Ο ΤΣΙΠΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΥΤΙΝ

Από την άλλη, η Ελλάδα αποκομίζει τεράστιο οικονομικό όφελος περίπου από το πουθενά-και κυρίως χωρίς να παραβαίνει ευρωπαϊκούς κανόνες και υπάρχουσες οικονομικές συμφωνίες με τους εταίρους. Πρόκειται για μια διμερή συμφωνία, η οποία θα της αποφέρει 500-600 εκατ. ευρώ, ετησίως από την 1^η Ιανουαρίου του 2019 που θα λειτουργήσει ο αγωγός. Τα κέρδη, ως «διόδια» κάποιων ετών, ίσως και δέκα τελικά, τα προπληρώνεται εκχωρώντας τα σχετικά δικαιώματα. Εξοικονομεί λοιπόν φθηνή ενέργεια και εξασφαλίζει ενεργειακή επάρκεια και ασφάλεια. Ο αγωγός θα είναι ελληνικός -πιθανόν η ονομασία του θα είναι Greek Stream- τα δε κεφάλαια για την κατασκευή του, ύψους 2 δισ. ευρώ, θα αναζητηθούν κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα. Το έργο, λέει η κυβέρνηση, θα ωφελήσει τα δύο κράτη μεν, αλλά θα συμβάλλει αφενός στην ασφάλεια και σταθερότητα στην περιοχή και αφετέρου στην ενεργειακή τροφοδότηση και επάρκεια της Ευρώπης, θα λειτουργήσει δηλαδή προς όφελος συνολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κάτι που η Αθήνα περιμένει να της αναγνωριστεί από τις Βρυξέλλες ως ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο.

Στο ενδεχόμενο πολιτικών αιτιάσεων από κύκλους σκληρών παραγόντων της ΕΕ, υψηλόβαθμες κυβερνητικές πηγές απαντούν με ιδιαίτερα έντονο ύφος: «Ας σταματήσει τότε και ο North Stream». «Οι όποιες αντιδράσεις και οι ενοχλήσεις είναι για να πάρουν άλλοι τις δουλειές», συνεχίζουν οι ίδιες πηγές και εξηγούν ότι «οι Γερμανοί θέλουν, για παράδειγμα, να διπλασιάσουν τη χωρητικότητα στον δικό τους αγωγό και όχι να διαχειρίζονται οι Έλληνες τέτοιες συμφωνίες». Σπεύδουν, δε, να προειδοποιήσουν έγκαιρά για κάθε πιθανή αντίδραση Ευρωπαίων ότι «αν δεν θέλουν να κάνουμε διμερείς συμφωνίες με τη Ρωσία, ας σταματήσουν κι αυτοί τις μπίζνες τη με τη Μόσχα». Η κίνηση της Αθήνας ίσως αιφνιδιάζει πολλούς, ήταν όμως από καιρό μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού του κ. Τσίπρα, ο οποίος μιλούσε και μιλά για τον γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας και την επιλογή μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής.

Ο… ΚΑΛΟΣ ΑΓΩΓΟΣ

Η προοπτική μιας συμφωνίας για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου προκειμένου ο Turkish Stream να οδηγήσει στην Ευρώπη, μέσω της Ελλάδας, άρχισε να συζητείται με πρωτοβουλία του υπουργού Παραγωγικής Ανασυγκρότησης Παναγιώτη Λαφαζάνη εδώ και περίπου ένα δίμηνο και πάντα σε συνεργασία με τον Πρωθυπουργό. Η ιδέα άρεσε από την αρχή στους Ρώσους, που μέχρι τότε τηρούσαν επιφυλακτική στάση έναντι της Ελλάδας, έχοντας την εμπειρία από τις κυβερνήσεις των τελευταίων ετών. Το βασικό μέρος της προσέγγισης ολοκληρώθηκε με την πρόσφατη επίσκεψη του κ. Λαφαζάνη στη Μόσχα. Ήταν, λένε ενημερωμένες πηγές, μια επίπονη διαδικασία, καθώς έπρεπε να ξεπεραστούν αμοιβαίες καχυποψίες, πιθανά ευρωπαϊκά εμπόδια και φυσικά να υπάρξει σαφές και απτό οικονομικό αντάλλαγμα προς την ελληνική κυβέρνηση, η οποία καίγεται αυτόν τον καιρό για ρευστό. Ο… Greek Stream θα ξεκινάει από τα ελληνοτουρκικά σύνορα, θα διατρέχει το ελληνικό έδαφος για 490 χιλιόμετρα ια θα έχει έξοδο προς τα Σκόπια. Η κατασκευή του σχεδιάζεται να αρχίσει από φέτος και η λειτουργία του να ξεκινήσει από την πρώτη μέρα του 2019. Υπολογίζεται ότι θα δημιουργηθούν σε αυτή τη φάση 23.000 θέσεις εργασίας. Το συνολικό κόστος κατασκευής θα φτάσει τα 2 δις. Ευρώ και η χωρητικότητα θα είναι 50 δισεκατομμύρια κυβικά το χρόνο. Οι Ρώσοι θέλουν να κλειδώσουν έτσι συμφωνίες με χώρες όπως τα Σκόπια, η Αλβανία, το Μαυροβούνιο, η Σλοβενία, η Αυστρία, η Ουγγαρία, ακόμα και η Ιταλία.

ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΟΛΟΥΣ

Ο κ. Τσίπρας αντιλήφθηκε μάλλον νωρίς ότι εάν κινηθεί χωρίς σχέδιο και βούληση για επαναπροσδιορισμό κρίσιμων διεθνών θεμάτων της χώρας, η μάχη στο πεδίο της οικονομίας και τους χρέους είναι χαμένη από χέρι. Η χώρα, ακόμη και μετά από πέντε χρόνια μνημονίων και αδιανόητων θυσιών, είναι από άποψη στεγνών οικονομικών μεγεθών σε αδύναμη διαπραγματευτική θέση. Οι δανειστές δεν δείχνουν την παραμικρή διάθεση να μετακινηθούν από αδιέξοδες συνταγές και τα περιθώρια στενεύουν διαρκώς. Εξ αντικειμένου, λοιπόν, και με απόλυτη διάθεση σκληρής διαπραγμάτευσης, ο πρωθυπουργός επιχειρεί να στείλει σαφή μηνύματα σε όλες τις πλευρές με βάση τις θέσεις και τις επιδιώξεις της κυβέρνησης. Γι’ αυτό μιλάει συχνά για πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική. Το άνοιγμα προς τη Ρωσία είναι ένα καθοριστικής σημασίας βήμα. Ο κ. Τσίπρας δεν εκχωρεί σε κανέναν τις προοπτικές που μπορεί να έχουν οι διμερείς σχέσεις της Αθήνας με τη Μόσχα και αυτό φάνηκε το προηγούμενο διήμερο. Η απόφασή του για αναθέρμανση του άξονα με τη Ρωσία ήταν δεδομένε εξαρχής και είχε εκδηλωθεί με τη θετική για τη Μόσχα στάση της ελληνικής κυβέρνησης για το ευρωπαϊκό εμπάργκο. Ακόμη και με την προχθεσινή συνέντευξη με τον κ. Πούτιν ο πρωθυπουργός διαμήνυσε στη Δύση ότι η τακτική των κυρώσεων είναι αδιέξοδη και πρέπει να αλλάξει. Του ανοίγματος στη Ρωσία είχε βεβαίως προηγηθεί η σύσφιξη των σχέσεων με την Ουάσινγκτον, μια στάση που επισφραγίστηκε από την τελευταία συμφωνία των 500 εκατ. ευρώ για την ανακατασκευή των αεροσκαφών του Πολεμικού Ναυτικού. Βέβαια, το πιο δύσκολο σε αυτό το γεωπολιτικό και διεθνές παιχνίδι είναι οι ισορροπίες. Όταν, για παράδειγμα, τίθεται σε κυβερνητικές πηγές το ερώτημα πως θα εκλάβουν οι Ηνωμένες Πολιτείες τα ανοίγματα στη Ρωσία, η απάντηση είναι ξεκάθαροι: «Με τους Αμερικανούς είμαστε πάντα ξεκάθαροι για τις κινήσεις μας και τους λέμε την αλήθεια. Οφείλουν να κατανοήσουν και τις δικές μας προτεραιότητες».

Μάλιστα αναφέρουν το παράδειγμα της Τουρκίας: «Είναι κι αυτή χώρα του ΝΑΤΟ, αλλά κανείς από την Ουάσινγκτον δεν την πιέζει να μην έχει σχέσεις με τη Ρωσία. Για παράδειγμα, την Τουρκία διατρέχουν αγωγοί φυσικού αερίου χωρίς να τίθεται κανένα θέμα. Για μας γιατί να ισχύσει το αντίθετο;» αναρωτιέται με εύλογη απορία ανώτατος κυβερνητικός παράγοντας. «Δεν δέχομαι στην ίδια συμμαχία να έχει η χώρα μου άνιση αντιμετώπιση», ξεκαθαρίζει άλλη κυβερνητική πηγή και, ειδικά για τον αγωγό φυσικού αερίου που συμφωνήθηκε στη Μόσχα, λέει με αρκετή δόση αγανάκτησης για διάφορα που ακούγονται: «Εάν δεν μπορούμε ούτε έναν αγωγό τόσο χρήσιμο να περάσουμε, τότε ας παραδώσουμε τη χώρα. Τι νόημα έχει;».

Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το Μέγαρο Μαξίμου αναμένει, ειδικά μετά τις τελευταίες εξελίξεις, σύντομα πρόσκληση να επισκεφθεί ο κ. Τσίπρας την Ουάσινγκτον.

ΟΙ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΙΝΑ

Όσον αφορά στην Κίνα, η κυβέρνηση δεν δείχνει διατεθειμένη να παραδοθεί στις άγριες ορέξεις του Πεκίνου. «Να σταματήσουν να ζητούν τα πάντα και να υιοθετούν μια πιο ήπια τακτική», λέει κυβερνητική πηγή, συμπληρώνοντας με νόημα ότι «τις συμφωνίες μ’ εμάς θα τις κάνουν εδώ, ας καταλάβουν ότι δεν έχει καμία χρησιμότητα να τρέχουν αλλού», αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν υπάρχει καμία περίπτωση να δεχθούμε μεσολάβηση ευρωπαϊκών δυνάμεων για ελληνοκινεζικές συμφωνίες. Η ίδια πηγή εξηγεί ότι υπάρχει διάθεση να επεκταθεί η συνεργασία με τους Κινέζους στο λιμάνι του Πειραιά, αρκεί όμως να μην έχουν αυτοί τον πρώτο λόγο σε θέματα όπως τα εργασιακά και η ακτοπλοΐα, που παραμένουν στην ευθύνη της ελληνικής πλευράς όπως και να έχει. «Για να είμαστε καθαροί, το λιμάνι και η σιδηροδρομική σύνδεση προς τον Βορρά συντομεύουν τον χρόνο διάθεσης των προϊόντων τους κατά περίπου 4,5 εβδομάδες. Άρα πρέπει να αντιληφθούν ότι μια συμφωνία μαζί μας είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη γι’ αυτούς και πρέπει να την εκτιμήσουν αναλόγως», τονίζει ο ίδιος υψηλόβαθμος κυβερνητικός παράγοντας, προσθέτοντας με σαφές υπονοούμενο ότι «μόλις το καταλάβουν αυτό οι Κινέζοι, μάλλον θα τρέξουν να προκαλέσουν το συντομότερο δυνατό το ίδιο τον κ. Τσίπρα στο Πεκίνο». Να σημειωθεί ότι είναι δεδομένη η πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να αναπτύξει σχέσεις συνεργασίας με όλες τις χώρες που είναι γνωστές με την ονομασία BRICS: Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική. Πέραν της Ρωσία και της Κίνας, δε, η Αθήνα βλέπει εσχάτως σημαντικές προοπτικές συνεργασία με τους Βραζιλιάνους, κάτι που ίσως εκφραστεί με συγκεκριμένες κινήσεις σύντομα.

ΕΠΑΝΕΚΚΙΝΗΣΗ ΜΕ 5+1 ΚΕΡΔΗ

Η Μόσχα μύρισε … άνοιξη με την επίσκεψη του κ. Τσίπρα, καθώς σημειώθηκαν όντως υψηλές θερμοκρασίες τις ημέρες της παραμονής του στη ρωσική πρωτεύουσα, ωστόσο αυτό μάλλον αντανακλά και τη θεαματική βελτίωση των σχέσεων των δύο χωρών. Από την επίσκεψη του πρωθυπουργού η Αθήνα μετρά σημαντικά οφέλη σε πολλά επίπεδα:

1. Ενισχύεται σημαντικά ο ενεργειακός άξονας μεταξύ των δύο χωρών, με προοπτική να αλλάξει ο ενεργειακό χάρτης και οι αντίστοιχες ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή. Πέρα από τη συμφωνία για τον αγωγό, η ελληνική πλευρά αναμένει φθηνότερο φυσικό αέριο, κατά περίπου 15% μέχρι το 2019 –από κει και έπειτα έτσι και αλλιώς θα είναι χαμηλές οι τιμές λόγω του νέου αγωγού- και ότι θα χαριστεί από τους Ρώσους το μεγαλύτερο μέρος από τις προβλεπόμενες ρήτρες, ύψους 100 εκατ. ευρώ λόγω της χαμηλής κατανάλωσης φυσικού αερίου στη χώρας μας το 2014. Πιθανόν να καταβληθεί ένα ποσό γύρω στα 10 εκατ. ευρώ, που θα θεωρηθεί αρκετό.

2. Δρομολογήθηκε ουσιαστική άρση των εμποδίων στις εξαγωγές ελληνικών αγροτικών προϊόντων , έστω και αν αυτό δεν θα γίνει με επίσημη άρση του εμπάργκο που έχει επιβάλει η Ρωσία ως αντίμετρα στις ευρωπαϊκές κυρώσεις εναντίον της. Η συνεργασία θα περάσει μέσα από κοινοπραξίες, κοινές εταιρείες και άλλες φόρμουλες. Εκτιμάται ότι θα υπάρξει σχεδόν ολοκληρωτική ανάταξη των ζημιών φέτος.

3. Επίκεινται επενδύσεις και συμμετοχές ρωσικών εταιρειών σε διαγωνισμούς αποκρατικοποιήσεων και συμπράξεων στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση κατέστησε σαφές ότι δεν πουλά πλειοψηφικά πακέτα, με τη ρωσική πλευρά να απαντά ότι ενδιαφέρεται και για μειοψηφικά. Η Μόσχα κοιτάζει προς τον ΟΛΘ και ίσως τους σιδηροδρόμους. Ενδιαφέρεται για τις έρευνες υδρογονανθράκων και θα λάβει μέρος στους διαγωνισμούς για το πετρέλαιο στα 20 θαλάσσια οικόπεδα σε Ιόνιο και νότια Κρήτη.

4. Ανάπτυξη διμερών συνεργασιών σε όλα τα επίπεδα: εμπορικό, οικονομικό, τουριστικό, πολιτιστικό, μορφωτικό. Η ενδυνάμωση τέτοιων δράσεων σε περίοδο κρίσης θεωρείται σημαντική.

5. Εξασφάλιση σημαντικών οικονομικών πλεονεκτημάτων και ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης. Η Αθήνα ελπίζει σε άμεσα οφέλη (από τον αγωγό και τις ενεργειακές συμφωνίες έως τα αγροτικά), αλλά και μακροπρόθεσμα, ύψους πολλών εκατομμυρίων ακόμα και –στη συνέχεια- δισεκατομμυρίων ευρώ.

6. Ανάπτυξη μιας πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, που δεν συνθλίβεται υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης και δεν υποκύπτει σε πολιτικές πιέσεις, οι οποίες δεν έχουν καμία σχέση με το ευρωπαϊκό δημοκρατικό κεκτημένο και τον σεβασμό στην εθνική κυριαρχία. Ο πρωθυπουργός διαμήνυσε σε έλους τους τόνους από τη Μόσχα ότι δεν θα δεχθεί νουθεσίες και ότι η Ελλάδα δεν είναι αποικία χρέους για να δέχεται υπαγορεύσεις για θέματα όπως οι διμερείς σχέσεις. Ήταν ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τις Βρυξέλλες να μην προκαλούν με δηλώσεις, κανθός η Ελλάδα ξέρει να σέβεται το ευρωπαϊκό πλαίσιο, αλλά και να κινείται ταυτόχρονα όπως έχει δικαίωμα ως κυρίαρχο κράτος στις διεθνείς σχέσεις. 

*Πηγή: protothema.gr

Σάββατο 11 Απριλίου 2015