ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟ ΠΟΝΤΟ

Θεσσαλονίκη, Βελλίδειο Συνεδριακό κέντρο, 19 Ιουνίου 2006

Ομιλία Χάρρυ Κλυνν

Αγαπητές φίλες και φίλοι

Πριν από μερικούς μήνες έπεσε στα χέρια μου ο πρώτος ταξιδιωτικός οδηγός για την περιοχή, το «Δυτικός Πόντος, Βιθυνία-Παφλαγονία». Για να πω την αλήθεια, επειδή οτιδήποτε έχει εκδοθεί για τον Πόντο μέχρι τώρα έχει σχέση κυρίως με τις μνήμες, την ιστορία και τη λαογραφία των Ελλήνων του Πόντου, μου φάνηκε κάπως περίεργο που έπιασα στα χέρια μου έναν ταξιδιωτικό οδηγό για τον Πόντο. Η έκπληξη ολοκληρώθηκε μόλις πριν από λίγες μέρες, όταν πήρα και τον «Ανατολικό Πόντο, Κοτύωρα-Κερασούντα-Τραπεζούντα-Αργυρούπολη-Καρς», το δεύτερο βιβλίο, με το οποίο ολοκληρώνεται το «ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ», τουλάχιστον νοερά, μέσα από τις σελίδες των δύο οδηγών.
Κατ’ αρχάς, ξεφυλλίζοντας πρώτα το «Δυτικό Πόντο» και τώρα τον «Ανατολικό», διαπίστωσα ότι η λέξη ταξιδιωτικός οδηγός αδικεί την προσπάθεια.
Γιατί τα βιβλία αυτά δεν είναι απλοί ταξιδιωτικοί οδηγοί, υπό την έννοια ότι σε έναν οδηγό συνήθως περιλαμβάνονται χρηστικές πληροφορίες για έναν τόπο.
Στα βιβλία που παρουσιάζουμε σήμερα επιχειρείτε, με επιτυχία κατά την άποψή μου, η σύνθεση της μυθολογίας, της ιστορίας, της γεωγραφίας, της λαογραφίας, της ανθρωπογεωγραφίας, της παράδοσης και του πολιτισμού αυτής της πολύ σημαντικής για τον Ελληνισμό περιοχής.
Ο πρώτος τόμος αρχίζει από το Βόσπορο και παραπλέοντας τις ακτές του Ευξείνου, σαν μια άλλη Αργώ, περιδιαβαίνει με τη σειρά τη Νικομήδεια, το Αντάπαζαρί, το Βιθύνιο, την Προυσιάδα, με το υπέροχο αρχαίο ελληνικό θέατρο και την πόλη του Δία, τη Διόσπολι. Στη συνέχεια προχωρά στην πόλη του Ηρακλή, την Ηράκλεια την Ποντική, όπου τα Αχερόντεια όρη και η Πύλη του Άδη.
Πιο πέρα η Σανδαράκη, οι Κρηνίδες, το Τίειο, με το δεύτερο αρχαίο ελληνικό θέατρο στην περιοχή, το γραφικότατο Παρθένιο, η ειδυλλιακή Άμαστρις, η Σαφράμπολις, η Κασταμομή, πατρίδα της ιστορικής οικογένειας των Κομνηνών...η Σινώπη του Διογένη, η Αμισός του Τυραννίωνα και του Διονυσόδωρου, η Αμάσεια, πατρίδα του Στράβωνα...
Στον τόμο αυτό, εκτός από τα στοιχεία της πλουσιότατης ιστορίας της περιοχής, αναφέρονται στοιχεία για τις ελληνικές κοινότητες που έζησαν εδώ μέχρι της Ανταλλαγή, ενώ γίνεται και μια πλήρης αναφορά στα γεγονότα της Γενοκτονίας.
Ο δεύτερος τόμος ξεκινάει από το Ιασώνειο Άκρο των Αργοναυτών, τα Κοτύωρα με το θρυλικό Τσάμπασι και αφού περάσει τους νομούς Κερασούντας και Σεβάστειας φθάνει στην αυτοκρατορική Τραπεζούντα και την Αργυρούπολη των μεταλλείων και Ακριτών.
Δεν θα αναφέρω όλες τις περιοχές, γιατί ο Πόντος είναι τόσο μεγάλος, είναι τόσο μεγάλη η ιστορία του, που δεν αρκεί ο χρόνος μια βιβλιοπαρουσίασης.
Απλά θα σημειώσω ότι, εκτός από τις ελληνικές κοινότητες που κατοικούσαν στις πόλεις, έγινε προσπάθεια από το συγγραφέα να συμπεριληφθεί και ένα μικρό ιστορικό για τα περισσότερα χωριά που φιλοξενούσαν ελληνικές κοινότητες μέχρι το 1923 και την Ανταλλαγή.
Αυτό, μαζί με την αναγραφή των παλαιών με τα σύγχρονα ονόματα των χωριών αυτών, αποτελεί, κατά την άποψή μου, για πρακτικούς και για άλλους λόγους, μια προσφορά σε αυτούς που θέλουν να ταξιδέψουν νοερά ή πραγματικά στην αλησμόνητη πατρίδα των προγόνων μας.
Ένα ταξίδι στον Εύξεινο μακρινό Πόντο, ούτως ή άλλως απαιτεί τόλμη.
Και αυτό γιατί οι Συμπληγάδες είναι πάλι εκεί, όπως τότε, με τον Ιάσωνα και τους Αργοναύτες....
Εγώ, μεγαλωμένος με τα νάματα της προσφυγιάς και τα μοιρολόγια της πατρίδας, αντιστάθηκα όλα αυτά τα χρόνια...
Αρνήθηκα να αναγνωρίσω την ιστορική πραγματικότητα και δεν επιχείρησα ένα ταξίδι στη Κρωμ, την Αργυρούπολη και την Τραπεζούντα, πατρίδα των γονιών μου...
Προτίμησα να ταξιδεύω στην αλησμόνητη πατρίδα μέσα από τις διηγήσεις των Ποντίων της Καλαμαριάς και της μάνας μου...
Τώρα, με το «Δυτικό Πόντο, Βιθυνία-Παφλαγονία» και τον «Ανατολικό Πόντο, Κοτύωρα-Κερασούντα-Τραπεζούντα-Αργυρούπολη-Καρς», τα βιβλία που έγραψε με πολύ κόπο ένας μεγάλος Πόντιος, ο παντοτινός φίλος μου ο Σάββας Καλεντερίδης, έκανα το μεγάλο ταξίδι....

Φίλες και φίλοι

Επιτρέψτε μου να κλείσω με ένα μου ποίημα από την ποιητική μου συλλογή «Μυθολογία κειμηλίων», αναφορά στην πατρίδα των γονιών μου, στην Πατρίδα μας, τον Πόντο

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ

Δρόμοι επίχλοοι
που τρέχουν και διαρρέουν
μες στην ομίχλη.

Μορφές άυλες

στεγνές

μαυροντυμένες

πέρα απ’ τη δημοσιά

μας γνέφουν
και μας αποχαιρετούν.

Ώρες που μένουν βουβές
και πεθαίνουν
μας οδηγούν

Και ένας ήλιος άρρωστος
ψυχορραγεί
πάνω στις άγραφες σελίδες
του ημερολογίου των απόντων
όπου ζεσταίνουμε στα χέρια μας.

Δεν έχει καταφύγια μυστικά
για την πομπή των ανεστίων

ούτε φωνές μικρών παιδιών
και ήχους λύρας...

Μονάχα τραγούδια πικρά
και χορούς πυρρίχιους

χαμένα στις αποσκευές
που δεν θελήσαμε να πάρουμε μαζί μας…

Κρυφές ελπίδες
και πόθοι ανεκπλήρωτοι
μας ακολουθούν.

Αυτή η περιπλάνηση
απ’ την καρδιά μας ξεκινά
και στην καρδιά μας τελειώνει.

Έτσι μένουμε
οδοιπορούντες.
στο έλεος των εικόνων
και στην πικρία της επιστροφής...

Και ο Πόντος
Εύξεινος και μοναχικός
καλωσορίζει
την φυγή μας…

Υείας και ευλογίας