ΠΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΟΥ ΔΙΑΦΩΝΟΥΝ

Στο τραπέζι τέσσερα σενάρια για το «κούρεμα»

Στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 23 Οκτωβρίου, εν μέσω έντονων πιέσεων από τις αγορές και τους οίκους αξιολόγησης, οι Ευρωπαίοι ηγέτες καλούνται να αποφασίσουν για κρίσιμα θέματα που αφορούν στο τραπεζικό σύστημα, το ρόλο του EFSF και το ελληνικό χρέος

Σε δυσμενή θέση ο Ν. Σαρκοζί μετά τις προειδοποιήσεις των οίκων αξιολόγησης για την γαλλική οικονομία, ωστόσο η Α. Μέρκελ επιμένει στις θέσεις της

Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένουν οι αγορές τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 23 Οκτωβρίου, καθώς αναμένεται λίγο-πολύ να ξεκαθαρίσει η κατάσταση για την Ελλάδα και την Ευρωζώνη. Οι ηγέτες για πρώτη φορά θα αναγκαστούν να συζητήσουν τα τέσσερα σενάρια για το "κούρεμα" του ελληνικού χρέους για να αποφευχθεί η πτώχευση της Ελλάδας.
Οι συνεχείς υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας ευρωπαϊκών χωρών και των τραπεζών τους (Ισπανία, Ιταλία), καθώς και η προειδοποίηση των οίκων αξιολόγησης ότι θέτουν υπό αρνητική παρακολούθηση τη Γαλλία, σε συνδυασμό με την αύξηση των γαλλικών σπρεντ (συν 110 μονάδες βάσης), δημιουργούν ιδιαίτερη ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και την Ουάσιγκτον και κάνουν ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη να ληφθούν αποφάσεις που θα εκτονώσουν το πιεστικό κλίμα στις αγορές.
Σύμφωνα με πληροφορίες από το ΔΝΤ και τις Βρυξέλλες, οι Ευρωπαίοι καλούνται να αποφασίσουν πάνω σε τέσσερα κρίσιμα θέματα:

• Πρώτον, την ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών και την ενίσχυση του εποπτικού μηχανισμού του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος. Η πρόταση του ΔΝΤ για ενίσχυση των ίδιων κεφαλαίων των ευρωπαϊκών τραπεζών φαίνεται ότι έχει γίνει αποδεκτή από τις κυβερνήσεις των χωρών της Ευρωζώνης. Το ερώτημα που παραμένει να απαντηθεί είναι με ποιον τρόπο θα γίνει αυτή. Η Α. Μέρκελ έχει ήδη διατυπώσει τη θέση της πάνω σε αυτό το θέμα. Η Γερμανία προτείνει συγκεκριμένα η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών να γίνει κυρίως μέσα από τους ίδιους τους μετόχους των τραπεζών.
  
• Δεύτερον, μέσα από τις αγορές και εφόσον δεν εξευρεθούν με αυτούς τους δύο τρόπους τα αναγκαία κεφάλαια, τότε οι ευρωπαϊκές τράπεζες να απευθυνθούν στις κυβερνήσεις τους. Ως τελευταία επιλογή προτείνεται από τη Γερμανία η ενεργοποίηση των κεφαλαίων του EFSF. Και αυτό γιατί σε περίπτωση που προκρινόταν ως λύση η προσφυγή των διαφόρων κρατών-μελών της Ευρωζώνης στο EFSF για να ενισχύσουν την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τους, τότε θα έπρεπε να αυξηθούν σημαντικά οι πόροι αυτού του Ταμείου.

Αλλά κάτω από τις σημερινές πολιτικές συνθήκες δεν φαίνεται εφικτή μια νέα έγκριση από τα εθνικά Κοινοβούλια σχετικά με την ενίσχυση των πόρων του EFSF. Ορισμένοι αναλυτές προτείνουν οι πόροι αυτοί του EFSF να ενισχυθούν μέσα από δάνεια που θα παρέχει σε αυτό είτε η ΕΚΤ είτε το ΔΝΤ. Ωστόσο, οι δύο οργανισμοί δύσκολα θα δεχθούν να αλλάξουν το καταστατικό τους για να χρηματοδοτούν ειδικά ταμεία σταθεροποίησης, όπως το EFSF.
Το μήνυμα
Ενα τρίτο θέμα που πρέπει να ξεκαθαριστεί είναι και ο μελλοντικός ρόλος του EFSF. Ορισμένοι πιστεύουν ότι θα έπρεπε το EFSF να ενεργεί ως τράπεζα. Αλλά η ιδέα αυτή απορρίπτεται από τους Γερμανούς, γιατί θα ήταν έμμεση παράκαμψη της απαγόρευσης χρηματοδότησης των ελλειμμάτων των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, όπως προβλέπεται από τις αποφάσεις του Μάαστριχτ.
Ωστόσο, για να καθησυχάσουν τις αγορές οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα έπρεπε να στείλουν ένα μήνυμα, εφόσον αυτό απαιτηθεί, να ενισχύσουν χρηματοδοτικά το EFSF, ώστε αυτό να μπορεί να παρεμβαίνει στις αγορές και να αποτρέπει τη διάχυση κρίσεων στην Ευρώπη. Η επιπλέον χρηματοδότηση του EFSF θα μπορούσε να γίνει με εγγυήσεις των κυβερνήσεων προς αυτό. Με τη σειρά του το EFSF θα μπορούσε να εγγυάται ένα ποσοστό (μέχρι 30%) των ομολόγων που θα εγκρίνουν χώρες-μέλη της Ευρωζώνης υπό την πίεση των αγορών.
ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗ
Οι προτάσεις για τις τράπεζες
Η ανακεφαλαιοποίηση των ευρωπαϊκών τραπεζών θα συνδεθεί με την ενίσχυση του εποπτικού ρόλου και την αντιμετώπιση των ρίσκων από μια τραπεζική κρίση. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να αυξηθεί ο δείκτης φερεγγυότητας των ευρωπαϊκών τραπεζών (tier 1) από 7% που προβλέπεται από τη Βασιλεία 3 στο 9%.
Επίσης θα πρέπει να γίνεται πιο ενδελεχής έλεγχος στις επισφάλειες των τραπεζών. Και τα δύο αυτά νέα στοιχεία πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στα μελλοντικά stress tests των τραπεζών. Αν υιοθετηθούν αυτές οι προτάσεις, τότε οι ευρωπαϊκές τράπεζες πρέπει να προχωρήσουν σε γενναίες αυξήσεις κεφαλαίου.
Οι τραπεζίτες φοβούνται ότι στην περίπτωση που θα αναγκαστούν να προχωρήσουν σε μια σημαντική ανακεφαλαιοποίηση με βάση τους νέους κανόνες δεν θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν τα απαραίτητα κεφάλαια από τις αγορές, ή ακόμα και από τη ρευστοποίηση περιουσιακών στοιχείων τους, και έτσι θα αναγκαστούν να προσφύγουν είτε στις κυβερνήσεις είτε στο EFSF.
ΤΟ "ΚΑΥΤΟ" ΘΕΜΑ
Αποφάσεις για τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους
Το τέταρτο θέμα πάνω στο οποίο πρέπει να τοποθετηθεί το Ε.Σ. είναι η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το ΔΝΤ έχουν ετοιμάσει τα διάφορα σενάρια συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα (PSI) πάνω στα οποία θα στηριχθεί το Ε.Σ. για να πάρει μία απόφαση. Τα σενάρια αυτά είναι τέσσερα:
Ενα κούρεμα του ελληνικού χρέους απέναντι στους ιδιώτες με βάση τις αποφάσεις της 21ης Ιουλίου (21%), ένα κούρεμα 39%, ένα κούρεμα 50% και ένα κούρεμα 80%.
- Φαίνεται ότι το PSI που αποφασίστηκε στις 21 Ιουλίου, δηλαδή κούρεμα κατά 21%, και κάτω από τις καλύτερες προϋποθέσεις υλοποίησης του ελληνικού προγράμματος δεν είναι αρκετό.
Στο 200% του ΑΕΠ
Και αυτό γιατί το χρέος θα φτάσει περίπου στο 200% του ΑΕΠ το 2012 και προβλέπεται να μειωθεί στο 154% το 2020 (με πρωτογενή πλεονάσματα 4-5% για επτά συνεχή χρόνια, έλλειμμα κάτω από το 3% και ονομαστική ανάπτυξη κατά 4% περίπου μέχρι το 2020).

• Το δεύτερο σενάριο είναι με ένα κούρεμα της τάξης του 39%. Με βάση το σενάριο αυτό το χρέος θα κορυφωθεί το 2013 στο 186% περίπου και θα μειωθεί σταδιακά μέχρι το 2020 στο 141%, με την προϋπόθεση ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα πέσει κάτω από το 3% του ΑΕΠ το 2014 και θα πραγματοποιούνται πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 4-5% και ρυθμοί ανάπτυξης 4% περίπου από το 2014 μέχρι το 2020.
• Το τρίτο σενάριο αναφέρεται σε ένα κούρεμα της τάξης του 50%. Και σ' αυτή την περίπτωση το χρέος θα κορυφωθεί στο 187% του ΑΕΠ το 2013 και θα μειωθεί στο 140% του ΑΕΠ το 2020.

Ψαλίδι 80%
Και τέλος το τελευταίο σενάριο προβλέπει 80% κούρεμα. Στην περίπτωση αυτή το χρέος θα αρχίσει να μειώνεται από το 2012 και θα φτάσει στο 111% το 2020 με την προϋπόθεση βέβαια ότι οι ρυθμοί ανάπτυξης θα διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα καθώς επίσης και τα πρωτογενή πλεονάσματα.
ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ Η ΠΡΟΣΦΥΓΗ ΣΤΟ EFSF ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ
Υψηλοί οι τόκοι για την Ελλάδα σε όποια εκδοχή και αν υιοθετηθεί
Με βάση και τα τέσσερα αυτά σενάρια, οι τόκοι για την εξυπηρέτηση του χρέους θα είναι πολύ υψηλοί ως ποσοστό του ΑΕΠ.

• Στο πρώτο σενάριο οι τόκοι θα αυξηθούν από το 14% του ΑΕΠ το 2011 στο 18% το 2020.
• Στο δεύτερο σενάριο από 14% σε 16% αντίστοιχα.
• Στο τρίτο σενάριο από 14% σε 15% αντίστοιχα.
• Στο τέταρτο σενάριο από 14% σε 13% αντίστοιχα.

Στις Βρυξέλλες και στο ΔΝΤ καταλήγουν ότι οι διαφορές μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου σεναρίου δεν είναι πολύ μεγάλες. Το βασικό, όμως, ερώτημα είναι πώς θα αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των ελληνικών τραπεζών.
Οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν να αντιμετωπίσουν μόνο το πρόβλημα του κουρέματος. Η ρευστότητά τους εξαρτάται ήδη από τις εγγυήσεις ελληνικών ομολόγων που τους παρέχει το Δημόσιο και καταθέτουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να ενισχύσουν τη ρευστότητά τους. Ηδη έχουν αντλήσει περίπου 55 δισ. ευρώ από το κράτος σε ομόλογα με τη μορφή προνομιούχων μετοχών.
Το πόρισμα
Αναμένεται επίσης ότι το πόρισμα της BlackRock θα αναδείξει τις αυξημένες επισφάλειές τους, πράγμα το οποίο θα τις οδηγήσει αναγκαστικά σε αύξηση των προβλέψεών τους και κατ' επέκταση των ζημιών τους.
Ετσι καθίσταται επιβεβλημένη και μόνο γι' αυτόν τον λόγο μια γενναία αύξηση του κεφαλαίου τους.
Η προσφυγή στο EFSF είναι αναπόφευκτη. Και για τον λόγο ότι το κούρεμα αναμένεται να είναι μεγαλύτερο του 21%, εκτός και αν αποφασίσει η ΕΚΤ να συνδράμει τις ευρωπαϊκές τράπεζες με χρηματοδότηση που θα στηρίξει την κεφαλαιοποίησή τους.
ΜΙΧΑΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΟΥ