Θα «σκάσει» η Ανατολική Ευρώπη;

Γεώργιος ΔΕΛΑΣΤΙΚ

Συναγερμός σήμανε στα κράτη της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όταν στις 21 Νοεμβρίου η κεντρική τράπεζα της Αυστρίας ζήτησε από τις αυστριακές τράπεζες να μειώσουν τη χορήγηση δανείων σε πελάτες από τις πρώην χώρες του αλήστου μνήμης «υπαρκτού σοσιαλισμού», όπου οι αυστριακές τράπεζες παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη χρηματοδότηση των τοπικών οικονομιών. Ο πρώτος που αντέδρασε ήταν ο
πρόεδρος της Ρουμανίας Τραϊάν Μπασέσκου. «Εχετε συσσωρεύσει τεράστια κέρδη στη Ρουμανία ανάμεσα στο έτος 2000 και το έτος 2009. Αν σταματήσετε να χρηματοδοτείτε τη ρουμανική οικονομία σε αυτή την περίοδο κρίσης, θα το θεωρήσουμε ως έλλειψη έντιμου παιχνιδιού», δήλωσε χωρίς περιστροφές απευθυνόμενος στις αυστριακές τράπεζες. «Θέλω να πιστεύω ότι αυτή η ανακοίνωση περιορισμού της ροής κεφαλαίων προς τις χώρες εκτός Ευρωζώνης είναι μια παρεξήγηση», πρόσθεσε.
Ο πανικός και ο εκνευρισμός του Μπασέσκου είναι ευεξήγητος: ποσοστό μεγαλύτερο του 75% (!) του ρουμανικού τραπεζικού συστήματος βρίσκεται στα χέρια ξένων τραπεζών, κυρίως δυτικοευρωπαϊκών και πρωτίστως αυστριακών, με επικεφαλής την Ερστε Μπανκ και δεύτερη την επίσης αυστριακή Ραϊφάιζεν Μπανκ. Αν συνυπολογίσει κανείς το γεγονός ότι η Ρουμανία έχει τεθεί από τον Μάρτιο του 2009 από την ΕΕ και το ΔΝΤ σε καθεστώς Μνημονίου για να πάρει ένα δάνειο ύψους 25 δισεκατομμυρίων ευρώ, με αποτέλεσμα να έχει απολύσει μέχρι τώρα 200.000 δημόσιους υπαλλήλους και να πρέπει να απολύσει άλλες 100.000 μέχρι το καλοκαίρι του 2012, μέσα στο επόμενο εξάμηνο, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι η χώρα απειλείται με κοινωνική έκρηξη, αν κοπεί και η χρηματοδότηση από τις τράπεζες προς τις επιχειρήσεις. Δεν ανησύχησαν μόνο οι Ρουμάνοι. Ο Κριστόφ Πιστρασκίεβιτς, πρόεδρος της Ενωσης Τραπεζών της Πολωνίας, ζήτησε δημοσίως μια επανέκδοση της Πρωτοβουλίας της Βιέννης του 2008. Τότε, στο ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, είχαν αναλάβει οικειοθελώς οι δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες την υποχρέωση να μην αποσύρουν κεφάλαια καθόλου από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Ετσι γλίτωσαν οι χώρες αυτές την οικονομική κατάρρευση.
Τα δύο τρίτα του πολωνικού τραπεζικού συστήματος βρίσκονται επίσης στα χέρια ξένων, οπότε και η πολωνική οικονομία θα απειληθεί με κατάρρευση, αν οι δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες πάψουν να τη χρηματοδοτούν με δάνεια. «Πολλές από τις ξένες τράπεζες αναζητούν αγωνιωδώς κεφάλαια. Μπορεί να υποχρεωθούν να μη δανείζουν πλέον χρήματα στην Πολωνία, αλλά να κρατήσουν τα κεφάλαιά τους στη βάση τους, στη χώρα τους», γράφει χαρακτηριστικά η γερμανική εφημερίδα «Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε» και συνεχίζει την ανάλυσή της: «Τότε θα μπορούσε η Ανατολική Ευρώπη να περιέλθει ως πρώτη περιοχή σε κατάσταση στενότητας δανείων. Δεν θα μπορούσαν όμως σε αυτή την περίπτωση οι επιχειρήσεις να επενδύουν. Αν μάλιστα έπεφτε κάποια τράπεζα σε κατάσταση έλλειψης ρευστότητας, θα μπορούσαν να ακολουθήσουν και άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στο πλαίσιο φαινομένου ντόμινο. Πάντως για την ώρα δεν υπήρξαν σοβαρά φαινόμενα αυτού του είδους, καθώς η κυβέρνηση της Λιθουανίας άφησε στα τέλη Νοεμβρίου να χρεοκοπήσει η Σνόρας, η τέταρτη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας».
Η αλήθεια είναι ότι σε περίπτωση που όντως αναγκαστούν οι δυτικοευρωπαϊκές τράπεζες να περιορίσουν δραστικά την έκθεσή τους στις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, δεν θα μείνει τίποτα όρθιο. Σαν να μην έφτανε το γεγονός ότι το εγχώριο τραπεζικό κεφάλαιο είναι σχεδόν ανύπαρκτο, αφού όπως είπαμε το 70% ώς 80% του τραπεζικού τους συστήματος ελέγχεται από Δυτικοευρωπαίους, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης θα χάσουν ακόμη και τα σπίτια τους!
Ο λόγος είναι ότι πάμπολλα στεγαστικά δάνεια συνάπτονται όχι στο τοπικό νόμισμα, αλλά σε ευρώ ή σε ελβετικά φράγκα, επειδή έχουν έτσι πολύ χαμηλότερα επιτόκια. Ετσι π.χ. το 70% των στεγαστικών δανείων στην Ουγγαρία ή το 60% των στεγαστικών που συνήφθησαν φέτος από την Ντόιτσε Μπανκ στην Πολωνία είναι σε ξένο νόμισμα. Αν όμως λάβει κανείς υπόψη του ότι για παράδειγμα το πολωνικό ζλότι από την 1η Ιουλίου μέχρι σήμερα έχει υποτιμηθεί 11% έναντι του ευρώ ή 20% έναντι του ιαπωνικού γιεν, αντιλαμβανόμαστε τις δυσκολίες που αναφύονται για τους Πολωνούς οφειλέτες προκειμένου να φανούν συνεπείς στην αποπληρωμή των δανείων τους.
Ετσι και οδηγηθεί επιπλέον η χώρα τους σε δανειακή ασφυξία, θα γίνει κόλαση...
Φτώχεια
Υπάρχουν χάρη στο έλεος της Δύσης
Αδύναμες πολύ περισσότερο από όσο φαντάζεται κανείς είναι οι οικονομίες των χωρών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που έχουν ενταχθεί στην ΕΕ. Πολύ πιο φτωχές είναι οι χώρες αυτές από την Ελλάδα. Ακόμη και η «μνημονιακή» Ελλάδα του 2010 φαντάζει... ζάπλουτη απέναντί τους, όσο και αν η δημοσιονομική τους κατάσταση δείχνει σύμφωνη με τους κανόνες των Βρυξελλών. Το ελληνικό κατά κεφαλήν ετήσιο ΑΕΠ για το 2010 π.χ. ήταν 18.800 ευρώ, αλλά μόνο 12.600 ευρώ για την Τσεχία ή 8.900 ευρώ για την Ουγγαρία και 8.500 ευρώ για την Πολωνία - για να μην αναφερθούμε στα μόλις 5.200 ευρώ της Ρουμανίας! Οχι τίποτε άλλο, αλλά για να έχουμε αίσθηση τι χώρες εκπροσωπούν κάποιοι Ανατολικοευρωπαίοι πολιτικοί που κάνουν κριτική στην Ελλάδα...