Περίληψη
Η οικονομική κρίση στην Ελλάδα απέχει πολύ από το να τελειώσει, και όπως εξελίσσεται θα έχει πολιτικές και οικονομικές συνέπειες σε ολόκληρη την Ευρώπη. […] Και ενώ μια αθέτηση πληρωμών και ένα «Grexit» θα επηρέαζε τις παγκόσμιες αγορές και την ευρωπαϊκή πολιτική με τον πλέον δραστικό τρόπο, οι παρατεταμένες διαπραγματεύσεις από μόνες τους επίσης θα διαβρώσουν την αυτοπεποίθηση (εμπιστοσύνη) ως προς τη βιωσιμότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ανάλυση
[..] Μια ελληνική έξοδος από τη νομισματική ένωση θα ήταν το πιο τραυματικό αποτέλεσμα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη, οι καταθέτες σε άλλες δυνητικά ευάλωτες χώρες μέλη της ευρωζώνης, όπως η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιταλία μπορεί να απέσυραν τις αποταμιεύσεις τους για να αποφύγουν ένα επερχόμενο χτύπημα στην περίπτωση που οι χώρες αυτές επίσης, αθετήσουν τις πληρωμές τους. Οι επενδυτές θα μπορούσαν να διοχετεύσουν τα χρήματα τους στα κρατικά ομόλογα των πιο φερέγγυων κρατών, όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Αυστρία, καθιστώντας ακόμα πιο δύσκολο για τις χώρες της περιφέρειας της Ευρώπης να βρουν χρηματοδότηση. Τα τελευταία τρία χρόνια, η υπόσχεση της ΕΚΤ για την προστασία της ευρωζώνης ηρέμησε τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Ωστόσο, ένα άτακτο Grexit θα μπορούσε να αναστήσει τις ανησυχίες σχετικά με την άστατη οικονομική κατάσταση σε μεγάλο μέρος της μεσογειακής Ευρώπης.
Εν τω μεταξύ, η έξοδος της Ελλάδας θα ανατροφοδοτούσε επίσης τους φόβους σχετικά με την πιθανή διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν και ίσως όχι αμέσως. Βραχυπρόθεσμα, ένα Grexit θα μπορούσε στην πραγματικότητα να οδηγήσει σε πιο ισχυρή υποστήριξη της ευρωζώνης σε όλη την Ευρώπη, καθώς η κοινωνική αναταραχή, ο υψηλός πληθωρισμός, οι έλεγχοι κεφαλαίων και η πολιτική αστάθεια θα ταλάνιζαν την Ελλάδα ως επακόλουθα της αθέτησης πληρωμών. Οι ψηφοφόροι σε χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία μπορεί να θεωρούσαν μια παρόμοια αποχώρηση πολύ επικίνδυνη. Κατά τους πρώτους μήνες μετά την έξοδο της Ελλάδας από την νομισματική ένωση, τα ευρωσκεπτιστικά κόμματα όπως το Podemos στην Ισπανία και η Λίγκα του Βορρά της Ιταλίας θα έχαναν πιθανότατα κάποια υποστήριξη.
Αλλά μακροπρόθεσμα, ένα Grexit θα εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αλληλεγγύη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και συγκεκριμένα το αν οι μεγαλύτερες οικονομίες του μπλοκ είναι πραγματικά πρόθυμες για την προστασία των ασθενέστερων μελών τους. Ανεξάρτητα από την έκβαση της ελληνικής κρίσης, οικονομικά ευάλωτες χώρες θα δουν την Γερμανία ως τον παλιάνθρωπο. Ο αρχικός πανικός από την αποχώρηση της Ελλάδας τελικά θα κοπάσει, και το πιο σημαντικό, σε κάποιο σημείο η ελληνική οικονομία θα αρχίσει να αναπτύσσεται και πάλι -αποδεικνύοντας ότι υπάρχει ζωή και μετά την ευρωζώνη. Σε εκείνο το σημείο, τα ευρω-σκεπτικιστικά κόμματα θα μπορούσαν πιθανότατα να επανεμφανιστούν ίσως ακόμη πιο ισχυρά από ότι πριν.
Η κρίση χρέους στην Ελλάδα δεν είναι πιθανό να έχει μια τέτοια δραματική κατάληξη. Και αν η Αθήνα και οι πιστωτές της καταλήξουν σε προσωρινή συμφωνία, μια πιο διαφοροποιημένη οικονομική και πολιτική δυναμική θα μπορούσε να αναδυθεί σε όλη την Ευρώπη. Μετά την σημαντική πτώση των ημερών της κρίσης στα τέλη του 2011, όταν η κατάρρευση της ευρωζώνης φαινόταν επικείμενη, οι αποδόσεις των ομολόγων άρχισαν να ανεβαίνουν και πάλι κατά τα τέλη Φεβρουαρίου και στις αρχές Μαρτίου 2015, καθώς η Αθήνα και οι δανειστές της συνέχιζαν τη διαπραγμάτευση. Η πρόσφατη συμπεριφορά των αγορών ομολόγων είναι μια υπενθύμιση ότι οι μακρές διαπραγματεύσεις και η συνεχής απειλή μιας ελληνικής χρεοκοπίας και εξόδου από την Ένωση θα μπορούσε να αποδειχθεί εξίσου επικίνδυνη με ένα πραγματικό Grexit.
Ισπανία
Κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους, η Ισπανία θα είναι μια πολύ σημαντική χώρα για να παρακολουθήσει κάποιος. Η ισπανική οικονομία αναπτύσσεται και πάλι, και -παρά το γεγονός ότι πολλές νέες ευκαιρίες εργασίας είναι επισφαλείς, στην καλύτερη περίπτωση- το ποσοστό ανεργίας της χώρας μειώνεται σταδιακά. Ωστόσο, οι πολιτικές επιπτώσεις της κρίσης μόλις τώρα γίνονται ξεκάθαρες. Πιο αξιοσημείωτο, το παραδοσιακό πολιτικό δικομματικό σύστημα της χώρας έσπασε. Οι περιφερειακές και δημοτικές εκλογές της Ισπανίας το Μάιο έδειξαν ότι τέσσερα κόμματα είναι πλέον σε στενό ανταγωνισμό για τις ψήφους.Μετά τις εκλογές του Μαΐου, οι κεντροαριστερές και αριστερές δυνάμεις της Ισπανίας κατάφεραν να σχηματίσουν συμμαχίες σε διάφορες περιφέρειες και δήμους. Σε διάφορους βαθμούς, πολλές από τις νέες τοπικές και περιφερειακές κυβερνήσεις αμφισβητούν τα μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης που έχουν θεσπιστεί στην Ισπανία κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ετών. Μερικοί νέοι ηγέτες που έκαναν εκστρατεία για την υπόσχεση της επαναδιαπραγμάτευσης του χρέους θα παρακολουθούν στενά την πρόοδο των ελληνικών διαπραγματεύσεων. Ο υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας ανακοίνωσε πρόσφατα σχέδια για να συναντηθεί με αρκετούς δημάρχους και περιφερειάρχες εντός των προσεχών εβδομάδων. Κύριος φόβος της συντηρητικής κυβέρνησης είναι ότι οι νέες διοικήσεις θα προσπαθήσουν να ανατρέψουν τα μέτρα λιτότητας που εφάρμοσαν με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αλλά το Λαϊκό Κόμμα που βρίσκεται στην κυβέρνηση της Ισπανίας μπορεί να μην είναι ακόμη στην εξουσία σε έξι μήνες. Η χώρα θα διεξάγει γενικές εκλογές πριν από το τέλος του έτους, και η Ισπανία θα αντιμετωπίσει ένα από τα δύο πιθανά σενάρια: Μπορεί να έχει μια συντηρητική κυβέρνηση που θα εγκλωβιστεί σε μόνιμη μάχη για να διατηρήσει τον έλεγχο στις επαναστατημένες περιφέρειες και δήμους ή θα μπορούσε να έχει μια προοδευτική κυβέρνηση που πιέζει για μια ρήξη με τις προηγούμενες πολιτικές. Σε κάθε περίπτωση, οι αποταμιευτές και οι επενδυτές ενδέχεται να φοβούνται ότι η Ισπανία έχει γίνει πάρα πολύ απρόβλεπτη και να αποφασίσουν να τοποθετήσουν τα χρήματά τους αλλού.
Ιταλία
Μια άλλη χώρα προς παρακολούθηση είναι η Ιταλία. Σε αντίθεση με την Ισπανία, η Ιταλία δεν έχει γενικές εκλογές μέχρι το 2018. Ωστόσο, ήδη βιώνει μια παρόμοια πολιτική διάσπαση, και η ιταλική κυβέρνηση επίσης νιώθει το πολιτικό αντίκτυπο των χρόνων της οικονομικής κρίσης. Το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα τα πήγε χειρότερα από ότι αναμενόταν στις πρόσφατες περιφερειακές και δημοτικές εκλογές, αποδυναμώνοντας τον Πρωθυπουργό Matteo Renzi και αναζωπυρώθηκαν οι εσωτερικές τριβές στο κόμμα. Η αντιπολίτευση του Renzi είναι επίσης χωρισμένη, με το αντι-καθεστωτικό Κίνημα Πέντε Αστέρων και πολλές δεξιές δυνάμεις που αγωνίζονται για να σχηματίσουν ένα συνεκτικό μέτωπο. Ωστόσο, η μείωση της προσέλευσης των ψηφοφόρων και η πτώση στην υποστήριξη του Δημοκρατικού Κόμματος δείχνουν ότι οι Ιταλοί είναι ακόμα αναστατωμένοι με την τρέχουσα πολιτική ηγεσία.Όπως η Μαδρίτη έτσι και η Ρώμη έχει ωφεληθεί από την πρόσφατη ηρεμία στις χρηματοπιστωτικές αγορές, αλλά η Ιταλία έχει το δεύτερο υψηλότερο δείκτη χρέος-προς-ΑΕΠ στην ευρωζώνη, και αρκετές ιταλικές τράπεζες τα τελευταία χρόνια είχαν κακές επιδόσεις στις «προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων» (stress tests) από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Οι διαφωνίες μέσα στο Δημοκρατικό Κόμμα θα μπορούσαν να περιπλέξουν την εισαγωγή μεταρρυθμίσεων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ιταλίας. Μια παρατεταμένη ελληνική κρίση σε συνδυασμό με την πολιτική παράλυση στη Ρώμη θα μπορούσε να βλάψει την εμπιστοσύνη προς την Ιταλία. Και ενώ οι αντάρτες εντός του Δημοκρατικού Κόμματος είναι απίθανο να οδηγήσουν τη κυβέρνηση Renzi σε πτώση, στην περίπτωση πρόωρων εκλογών, η Ιταλία θα μπορούσε να δει μια απορροή προς την κεντροαριστερά και το δεξιό ευρωσκεπτικισμό.
Γαλλία
Κάπου ανάμεσα Ισπανίας και Ιταλίας βρίσκεται η Γαλλία, όπου η λαϊκή υποστήριξη για το πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ παραμένει πολύ χαμηλή. Η Γαλλία δεν είναι κάτω από ιδιαίτερα ισχυρές πιέσεις από τις χρηματοπιστωτικές αγορές, αλλά η πολιτική της κατάσταση αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το εθνικιστικό κόμμα του Εθνικού Μετώπου είναι ακόμα πολύ δημοφιλές και θα φτάσει πιθανότατα στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών το 2017. Η ελληνική κρίση δικαιώνει τη ρητορική του αντι-ΕΕ κόμματος, ενώ η πίεση του Ηνωμένου Βασιλείου για δημοψήφισμα για την παραμονή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εμπνεύσει το γαλλικό κόμμα και υπόσχεται το ίδιο. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα μπορούσε αναμφίβολα να επιβιώσει μια ελληνική έξοδο, αλλά δεν θα επιβίωνε αν η Γαλλία άφηνε το μπλοκ.Τους τελευταίους μήνες, τα κράτη μέλη και οι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν επικεντρωθεί στους κινδύνους της ελληνικής χρεοκοπίας. Αλλά ακόμη και εάν η Αθήνα με τους πιστωτές της καταλήξουν σε συμφωνία εντός των προσεχών ημερών, το μόνο που θα τεθεί είναι το στάδιο για επιπλέον διαπραγματεύσεις εντός του έτους, παρατείνοντας την επίδραση –μιας πραγματικής ή δυνητικής ελληνικής εξόδου- στους εταίρους εντός της νομισματικής ένωσης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου