Αρχαία Αμφίπολη | Αποκαλύφθηκαν δύο εξαιρετικής τέχνης καρυάτιδες

Σημαντικές ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού - Νέες εικόνες - Υπομονή και αγωνία για τα συμπεράσματα

Οι δυο εξαιρετικής τέχνης καρυάτιδες από θασίτικο μάρμαρο που αποκαλύφθηκαν μόλις το απόγευμα του Σαββάτου 6 Σεπτεμβρίου στο πλαίσιο της συνέχισης των ανασκαφικών εργασιών στην Αμφίπολη αναμφίβολα εντυπωσιάζουν...

Ωστόσο, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του υπουργείου Πολιτισμού, καθώς πρόκειται για ευρήματα λίγων, μόνο, ωρών, τίποτε περισσότερο δεν θα μπορούσε να ειπωθεί αφού κάτι τέτοιο θα ήταν «πρόωρο» και «επιπόλαιο».

Οι εργασίες συνεχίζονται, τονίζουν, ο εντυπωσιακός χαρακτήρας του μνημείου είναι δεδομένος, αλλά από ‘ κει και πέρα χρειάζονται μήνες δουλειάς σε βιβλιοθήκες και όχι μόνο προκειμένου ν’ απαντηθούν με ασφάλεια τα μεγάλα ερωτήματα που έχουν τεθεί…

Σύμφωνα με την νέα ανακοίνωση του ΥΠΠΟΑ, το πρόσωπο της δυτικής καρυάτιδας σώζεται σχεδόν ακέραιο ενώ από την ανατολική λείπει. Οι καρυάτιδες έχουν πλούσιους βοστρύχους που καλύπτουν τους ώμους τους, φέρουν ενώτια, και φορούν χειριδωτό χιτώνα. Το δεξί χέρι της μιας και το αριστερό της άλλης ήταν προτεταμένα, ώστε με την κίνησή τους να αποτρέπουν, ως δεισιδαίμονες, συμβολικά εκείνους οι οποίοι θα επιχειρούσαν την είσοδο στον τάφο και ήταν ένθετα.

Ακολουθείται, δηλαδή, η ίδια τεχνική, όπως στις κεφαλές και στα φτερά των Σφιγγών. Οι μορφές επάνω στις οποίες σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης. Ανάμεσα στα αμμώδη χώματα βρέθηκαν θραύσματα των γλυπτών, όπως τμήμα παλάμης και μικρότερα θραύσματα από τα δάκτυλά τους αλλά και από τα πρόσωπά τους.

Οι καρυάτιδες έχουν αποκαλυφθεί από ένα σημείο του σώματός τους και πάνω ενώ το υπόλοιπο είναι ακόμα θαμένο.

Σημαντικό εύρημα θεωρείται εξάλλου η διάταξη της δεύτερης εισόδου με τις καρυάτιδες…

Μπροστά από τις καρυάτιδες, και από το ύψος της μέσης τους και κάτω, αποκαλύπτεται τοίχος σφράγισης από πωρόλιθους σε όλο το πλάτος των 4,5 μ. Πρόκειται για δεύτερο τοίχο σφράγισης που ακολουθεί την ίδια τεχνική, όπως και στην πρόσοψη του ταφικού μνημείου και σύμφωνα με τους επιστήμονες αποτελεί ένα ακόμη χαρακτηριστικό της προσπάθειας των κατασκευαστών για την αποτροπή εισόδου στο μνημείο.

Αυτό καθαυτό το εύρημα, ωστόσο, θα μπορούσε να ενισχύει τις εκτιμήσεις που έχουν ακουστεί το προηγούμενο διάστημα περί του ασύλητου; Και στο σημείο αυτό, οι απαντήσεις είναι συγκρατημένες αφού οι ίδιες πηγές του Υπουργείου παραπέμπουν και πάλι στην ανακοίνωση: «Το σίγουρο – λένε- είναι ότι κατεβλήθη κάθε δυνατή προσπάθεια από τους κατασκευαστές για την αποτροπή της εισόδου. Από ‘ κει και πέρα, η έρευνα είναι αυτή η οποία θα ρίξει φως…»

Κάτι επίσης που κάνει εντύπωση είναι ότι για πρώτη φορά βρίσκονται σε μακεδονικό τάφο καρυάτιδες, κάτι που παραπέμπει στην αρχαία Αθήνα.

Μέτρα προστασίας

Κατά τα λοιπά, την Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου έγινε ευρεία σύσκεψη στον εργοταξιακό χώρο του λόφου Καστά, υπό τη Γενική Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού κυρία Λίνα Μενδώνη με τη διεπιστημονική ομάδα επικεφαλής της οποίας είναι η κυρία Αικατερίνη Περιστέρη και με τη συμμετοχή στελεχών της Διεύθυνσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ.

Σύμφωνα με την ενημέρωση του Υπουργείου έγινε συνολική εκτίμηση των μέτρων που έχουν ληφθεί για την προστασία του μνημείου μετά την καταρρακτώδη βροχή του

Στην νέα ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού αναφέρεται αναλυτικά:

Την Πέμπτη 4 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη στον εργοταξιακό χώρο του λόφου Καστά, υπό τη γγ του υπουργείου Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, με την διεπιστημονική ομάδα, επικεφαλής της οποίας είναι η Κ.Περιστέρη και τη συμμετοχή στελεχών της Διεύθυνσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ.

Έγινε συνολική εκτίμηση των μέτρων, που έχουν ληφθεί για την προστασία του μνημείου, μετά και την καταρρακτώδη βροχή του προηγούμενου 24ωρου, τα οποία και κρίθηκαν απολύτως ικανοποιητικά. Παράλληλα, συνεχίστηκαν τα έργα υποστύλωσης και αντιστήριξης των δομικών στοιχείων στο εσωτερικό του μνημείου, προκειμένου να εξελιχθούν, με ασφαλή τρόπο οι ανασκαφικές εργασίες.

Την Παρασκευή 5 Σεπτεμβρίου, απομακρύνθηκαν τα χώματα, πίσω από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο, προκειμένου να εξισορροπηθούν οι γεωστατικές ωθήσεις των γαιών μεταξύ των δύο χώρων. 

Με την αφαίρεση των χωμάτων αποκαλύφθηκε, σε απόσταση 2 περίπου μέτρων από τη θόλο και 4,5 μέτρων, περίπου, από το δάπεδο, μαρμάρινη ορθογώνια πλάκα, μήκους 4.2μ, πλάτους 1μ. και πάχους 0.21μ, σε άριστη κατάσταση.

Εδράζεται οριακά σε πώρινο λίθο του τρίτου διαφραγματικού τοίχου και στο ανώτερο τμήμα ορθομαρμάρωσης, το οποίο φέρει κυμάτιο.

Στο κάτω μέρος της πλάκας υπάρχει γραπτός διάκοσμος σε γαλάζιο, κόκκινο και κίτρινο χρώμα, όπου παριστάνονται φατνώματα με ρόδακα στο κέντρο. Πρόκειται για τμήμα της οροφής του συγκεκριμένου χώρου.

Στον ίδιο χώρο, που δημιουργείται μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου διαφραγματικού τοίχου, διαπιστώθηκε σημαντική απομείωση διατομής των θολιτών, σε τμήματα τόσο του δυτικού, όσο του ανατολικού τμήματος της θόλου. Αντιστηρίχθηκε η στέψη της θόλου, με την τοποθέτηση ξύλινων δοκών σε επαφή με αφρώδες υπόστρωμα και κατακόρυφη υποστύλωση.

Έγιναν εργασίες αντιστήριξης και του δεύτερου διαφραγματικού τοίχου, το οποίο φέρει επιστύλιο και γείσο, με ξύλινο πλαίσιο και εγκάρσια στηρίγματα από μεταλλικές σωληνωτές δοκούς. Επιπλέον, αποκαλύφθηκαν οι συνθήκες έδρασης του επιστυλίου. Διαπιστώθηκε ότι η κατακόρυφη ρωγμή του επιστυλίου εκτείνεται σε όλο το ύψος του και είναι διαμπερής. 

Στον χώρο μπροστά από το επιστύλιο τοποθετήθηκε τριγωνικό μεταλλικό πλαίσιο, παράλληλα με την νότια πλευρά του. Το επιστύλιο αντιστηρίχθηκε με τέσσερα πλάγια στηρίγματα, τα οποία εδράζονται στο μεταλλικό πλαίσιο.

Το Σάββατο 6 Σεπτεμβρίου, η αφαίρεση του χώματος μπροστά από το επιστύλιο, επέτρεψε την σοβαρή ενίσχυση της υποστύλωσης του θραυσμένου τμήματος του, με κατακόρυφες σωληνωτές δοκούς, σε ξύλινη επαφή.

Με την αφαίρεση των αμμωδών χωμάτων, στο χώρο μπροστά από τον δεύτερο διαφραγματικό τοίχο, αποκαλύφθηκαν κάτω από το μαρμάρινο επιστύλιο, ανάμεσα στις, επίσης, μαρμάρινες παραστάδες, δύο εξαιρετικής τέχνης καρυάτιδες, από θασίτικο μάρμαρο συμφυείς με πεσσό, διατομής 0,20Χ0,60 μ.

Το πρόσωπο της δυτικής καρυάτιδας σώζεται σχεδόν ακέραιο, ενώ από την ανατολική λείπει.

Οι καρυάτιδες έχουν πλούσιους βοστρύχους, που καλύπτουν τους ώμους τους, φέρουν ενώτια, και φορούν χειριδωτό χιτώνα. 

Το δεξί χέρι της μιας και το αριστερό της άλλης ήταν προτεταμμένα, ώστε με την κίνηση τους να αποτρέπουν συμβολικά εκείνους οι οποίοι θα επιχειρούσαν την είσοδο στον τάφο και ήταν ένθετα. Ακολουθείται, δηλαδή, η ίδια τεχνική, όπως στις κεφαλές και στα φτερά των Σφιγγών. 

Οι μορφές, επί των οποίων σώζονται ίχνη κόκκινου και μπλε χρώματος, παραπέμπουν στον τύπο της Κόρης. 

Ανάμεσα στα αμμώδη χώματα βρέθηκαν θραύσματα των γλυπτών, όπως τμήμα παλάμης και μικρότερα θραύσματα από τα δάκτυλα τους. Η διάταξη της δεύτερης εισόδου με τις καρυάτιδες αποτελεί σημαντικό εύρημα, το οποίο συνηγορεί στην άποψη ότι πρόκειται για εξέχον μνημείο, ιδιαίτερης σπουδαιότητας.

Μπροστά από τις καρυάτιδες, και από το ύψος της μέσης τους και κάτω, αποκαλύπτεται τοίχος σφράγισης από πωρόλιθους σε όλο το πλάτος των 4,5μ. 

Πρόκειται για δεύτερο τοίχο σφράγισης που ακολουθεί την ίδια τεχνική, όπως και στην πρόσοψη του ταφικού μνημείου. Είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό της προσπάθειας των κατασκευαστών για την αποτροπή εισόδου στο μνημείο.